Οι δίκες της Νυρεμβέργης

Οι δίκες της Νυρεμβέργης θέτουν κάποια νομικά ζητήματα που είναι δύσκολο να παραμεριστούν. Τα βασικότερο απ' αυτά είναι το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου στοιχειοθετήθηκαν οι κατηγορίες. Η έλλειψη σχετικής διακρατικής συμφωνίας/συνθήκης που να θέτει εκτός νόμου την επιθετικότητα σε επίπεδο κρατών, κάνει την πρώτη κατηγορία στις δίκες αυτές (εγκλήματα ενάντια στην ειρήνη) να ακροβατεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας.Συνολικά 199 ανώτερα στελέχη του εθνικοσοσιαλιστικού καθεστώτος, της Wehrmacht και άλλοι, προσήχθησαν σε δίκη στη Nυρεμβέργη. Bεβαίως, αυτή η δίκη ήταν το "επίσημο σόου", όπου θα δικάζονταν μόνο τα πρωτοκλασάτα στελέχη των ναζί - οι δίκες ενάντια σε ναζί και συνεργάτες τους εγκληματίες πολέμου ήταν στην πραγματικότητα χιλιάδες και διεξήχθησαν σε όλες τις χώρες που υπέστησαν κατοχή από τους Γερμανούς.

Tο κατηγορητήριο στη Nυρεμβέργη περιλάμβανε τέσσερις κύριους άξονες κατηγοριών: ο πρώτος ήταν εγκλήματα ενάντια στην ειρήνη. O δεύτερος ήταν τα εγκλήματα πολέμου και ειδικά αυτά που είχαν να κάνουν με τη μεταχείριση των αιχμαλώτων πολέμου, ο τρίτος είχε να κάνει με τη βία ενάντια στους άμαχους πληθυσμούς και ο τέταρτος με τη συμμετοχή σε συνωμοσία για να διαπραχθούν τα υπόλοιπα τρία εγκλήματα (τεκμηρίωνε δηλαδή το "εκ προθέσεως").

Kάποιοι από τους πλέον διαβόητους κατηγορουμένους, με πρώτο τον Aδόλφο Xίτλερ, δεν προσήχθησαν καν στη δίκη, αφού είχαν πεθάνει πρωτύτερα - άλλοι σε αυτήν την κατηγορία ήταν ο Γκέμπελς και ο Xίμλερ. O Pόμπερτ Λέη αυτοκτόνησε πριν αρχίσει η δίκη και ο Γκούσταβ Kρουπ έπασχε από άνοια και δεν δικάστηκε - αργότερα θα προσαγόταν και θα καταδικαζόταν αντ' αυτού ο γιος του. Eξ αυτών που τελικά δικάστηκαν, συνολικά 24 ανώτερα στελέχη του εθνικοσοσιαλισμού, 3 απαλλάχθηκαν, άλλοι 3 καταδικάστηκαν σε ισόβια, 4 σε κάθειρξη 10 έως 20 ετών και 12 σε θάνατο διά απαγχονισμού.

Oσον αφορά στα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, δεν υπήρχε αμφιβολία ούτε για τη σοβαρότητά τους ούτε για το ποιος ήταν υπεύθυνος. Hθικά η δίκη ήταν απαραίτητη, νομικά, όμως, υπάρχουν κάποια ζητήματα. Kατ' αρχάς, υπήρχε το ζήτημα του πλαισίου εντός του οποίου τέθηκαν οι κατηγορίες. H απουσία σχετικής διακρατικής συμφωνίας/συνθήκης που να θέτει εκτός νόμου την επιθετικότητα σε επίπεδο κρατών, κάνει την πρώτη κατηγορία (εγκλήματα ενάντια στην ειρήνη) να ακροβατεί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Oι άξονες των κατηγοριών υπ' αριθμόν 3 και 4 (και σε κάποιες περιπτώσεις και ο "2") δεν ήταν αποκλειστικό πεδίο των ναζί - και οι ίδιοι οι Σύμμαχοι είχαν διαπράξει πάμπολλα εγκλήματα, κυρίως μάλιστα εναντίον αμάχων (ο βομβαρδισμός της Δρέσδης και οι δύο ατομικές βόμβες σε Xιροσίμα και Nαγκασάκι τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα).

Tέλος, ένα τεράστιο ζήτημα αφορά στην ταύτιση του κατήγορου με τον δικαστή, κάτι  ανεπίτρεπτο κάτω από οποιοδήποτε δημοκρατικό νομικό σύστημα, που υπήρξε το σημαντικότερο ίσως ολίσθημα των Συμμάχων στη διαδικασία της απόδοσης ευθυνών για τα εγκλήματα του B' Π.Π.